UPDATE: Το συνέδριο ακυρώθηκε αφού οι περισσότεροι θεσμικοί φορείς, πολλοί εκπρόσωποι των media και ορισμένοι ομιλητές και ομιλήτριες αποσύρθηκαν. Τα κείμενα της ιστοσελίδας άλλαξαν (εδώ θα βρείτε μερικά από τα προηγούμενα αποσπάσματα, αλλά τα links μπορεί να μη δουλεύουν) και το βίντεο αποσύρθηκε από τα επίσημα κανάλια -όλα σε λιγότερο από 72 ώρες από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι αντιδράσεις. Μερικά ακόμα πράγματα που πιστεύω εδώ.
Έγραψα την Παρασκευή αυτό.
Πολλοί και πολλές συμφώνησαν. Κάποιοι και κάποιες με ρώτησαν γιατί θύμωσα: δεν χρειαζόμαστε ενημέρωση για την γονιμότητα και την αναπαραγωγική υγεία; Φυσικά, χρειαζόμαστε έγκυρη, επιστημονική και αντικειμενική ενημέρωση για τα θέματα αυτά -αν είμαστε γιατροί, από συνέδρια στα οποία οι ερευνητές/τριες μοιράζονται και κάνουν διάλογο για τις πιο σύγχρονες εξελίξεις και ευρήματα από το πεδίο της γονιμότητας και της αναπαραγωγής. Αν είμαστε εσείς κι εγώ, από τους γιατρούς μας και από τα ΜΜΕ με τα οποία ήδη ερχόμαστε σε επαφή. Επειδή το συνέδριο αυτό δεν φαίνεται να εμπίπτει σε καμία από τις κατηγορίες αυτές και επειδή οι λόγοι για τους οποίους θύμωσα είναι πολλοί, είπα να βάλω εδώ σήμερα τους πιο βασικούς.
- Η Εκκλησία δεν έχει θέση και λόγο σε ένα συνέδριο για τη γονιμότητα. Όπως δεν έχει θέση στα συνέδρια για τον καρκίνο, τις καρδιοπάθειες, τη γαστρεντερολογία ή την ουρολογία. Το μόνο που συμβαίνει όταν η Εκκλησία αποκτά θέση και λόγο στη συζήτηση αυτή είναι ότι οι αναπαραγωγικές δυσκολίες και επιλογές ανδρών και γυναικών συνδέονται με ηθικές, θρησκευτικές και ιδεολογικές παραμέτρους -κάτι που δεν θα έπρεπε να συμβαίνει σε καμία πτυχή της κοινωνικής ζωής, πόσο μάλλον σε ένα επιστημονικό συνέδριο. Και αν πιστέψατε ότι η Εκκλησία συμμετέχει στην εν λόγω πρωτοβουλία μόνο με 11 (έντεκα) εκκλησιαστικούς ηγέτες ως ομιλητές, τότε ρίξτε μια ματιά στη γλώσσα της πρόσκλησης του συνεδρίου και θα αναθεωρήσετε.
- Οποιαδήποτε συζήτηση για τη γονιμότητα και τις αναπαραγωγικές επιλογές των γυναικών δεν νοείται να κυριαρχείται από άνδρες. Στην περίπτωση αυτή, από τους 166 ομιλητές του συνεδρίου μόνο οι 40 είναι γυναίκες. Από τα 25 τα μέλη της οργανωτικής επιτροπής μόνο τα 9 είναι γυναίκες, ενώ οι 4 που υπογράφουν την επίσημη πρόσκληση είναι όλοι άνδρες. Από τα 65 τα μέλη της επιστημονικής επιτροπής μόνο τα 12 οι γυναίκες, ενώ στη συμβουλευτική επιτροπή και τα 2 μέλη είναι άνδρες.
- Η επικοινωνιακή ρητορική του συνεδρίου δεν αφήνει καμία αμφιβολία για το ποιος είναι ο μόνος ρόλος που θεωρούν κατάλληλο και οι μόνες επιλογές που θεωρούν πρέπουσες οι διοργανωτές για τις γυναίκες. Το κάνει σαφές και η πρωταγωνίστρια του προωθητικού βίντεο (το οποίο αποσύρθηκε από τα επίσημα κανάλια ενώ γράφονταν αυτές οι γραμμές), που βάζει τις ακαδημαϊκές και επαγγελματικές της επιτυχίες σε δεύτερη μοίρα, μπροστά στην προοπτική της απόκτησης παιδιών, αλλά και η επίσημη πρόσκληση του συνεδρίου που αναφέρει, αφήνοντας πίσω της μια εσάνς δυστοπίας: «Θα αναδειχθεί στις επιστημονικές διαλέξεις και συζητήσεις, η ανάγκη της επαγρύπνησης από την νεότητα, ακόμα και τη εφηβεία, για την προάσπιση της γονιμότητάς τους με τον σωστό οικογενειακό προγραμματισμό και με την επαναφορά του προτύπου δημιουργίας ‘πυρηνικής’ οικογένειας ενωρίς […]». Στην ίδια πρόσκληση τα άτομα που δεν έχουν κάνει παιδιά «όταν είναι πια πολύ αργά» (δηλαδή οι γυναίκες) αναφέρονται ως «απογοητευμένοι φυγάδες για τις επιλογές τους».
- Το ζήτημα του δημογραφικού, που αξιοποιείται κατά κόρον επικοινωνιακά από τους διοργανωτές του συνεδρίου, είναι ζήτημα κοινωνικό και όχι αποκλειστικά εθνικό. Οι κοινωνικοί παράγοντες που επηρεάζουν αποδεδειγμένα την πορεία του, όμως, όπως οι πολιτικές ενίσχυσης της οικογενειακής ευημερίας, τα μέτρα για τη συμφιλίωση εργασίας και οικογενειακής ζωής, η διευκόλυνση της πρόσβασης των γυναικών στην αγορά εργασίας, η προώθηση της ισοκατανομής των γονεϊκών ευθυνών φροντίδας κ.ά. απουσιάζουν σχεδόν ολοκληρωτικά από την ατζέντα της διοργάνωσης. Αντίθετα, γράφουν οι διοργανωτές, στόχος του συνεδρίου είναι να προωθηθεί ένα κράτος «που πρέπει να μην επικεντρώνεται στα άκρα, στην περίθαλψη των παιδιών και των ηλικιωμένων, αλλά να εστιάζει στον κεντρικό πυλώνα, που είναι τα ζευγάρια της αναπαραγωγικής ηλικίας γιατί έτσι μόνο θα εξασφαλίσει και τα παιδιά και τους γηραιότερους […]». Αυτό, σε απλά ελληνικά, σημαίνει ότι δεν είναι στο ρόλο του κράτους να στηρίξει την οικογένεια, αλλά ρόλος των μελών της οικογένειας -δηλαδή, με τα σημερινά δεδομένα, των γυναικών- να την δημιουργήσουν, να την φροντίσουν, να την περιθάλψουν και να προετοιμάσουν τα κορίτσια τους να κάνουν το ίδιο.
- Οι «απογοητευμένοι φυγάδες» που λέγαμε δεν πρέπει, σύμφωνα με την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου, να έχουν το δικαίωμα επιλογής που τους δίνει η σύγχρονη επιστήμη και οι εξελίξεις στο πεδίο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. «Προσδοκούμε» γράφουν «η Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή να γίνει εργαλείο θεραπείας όσων νοσούν από την υπογονιμότητα και όχι όλων εκείνων που έφτασαν στην υπογονιμότητα από παράπλευρους δρόμους των επιλογών τους». Άρα οι επιλογές που αποκλίνουν από τις πρέπουσες πρέπει να τιμωρούνται, ακόμα και με αποκλεισμό από τις δυνατότητες που προσφέρει η ιατρική. Αυτός ο αποκλεισμός, φυσικά, δεν περιλαμβάνει μόνο τα στρέιτ ζευγάρια που επέλεξαν να μην κάνουν παιδιά στα 20, αλλά και τα γκέι ζευγάρια, τις γυναίκες που δεν έχουν βρει «τον έρωτα της ζωής τους», αλλά παρόλ’ αυτά θέλουν να κάνουν παιδιά, και γενικά όσους και όσες δεν τρελαίνονται στην ιδέα να ακολουθήσουν το πρότυπο της δημιουργίας «πυρηνικής» οικογένειας ενωρίς.
- Στο πλαίσιο της ίδιας ρητορικής, οι γυναίκες παρουσιάζονται είτε ως αδαείς (δεν ήξεραν, γι’ αυτό έκαναν τις «λάθος» επιλογές) είτε ως ένοχες, επικίνδυνες και άξιες τιμωρίας (αγνόησαν συνειδητά τον αναπαραγωγικό ρόλο που τους έχει αναθέσει η κοινωνία και έτσι μας εμποδίζουν τώρα «να αφήσουμε το δικό μας αποτύπωμα στην αντιμετώπιση της μάστιγας της υπογεννητικότητας που απειλεί με αφανισμό το έθνος μας»). Το δίπολο αυτό της γατούλας και της αγριόγατας δεν είναι, βέβαια, καινούριο, αλλά είναι τουλάχιστον κρίμα να αναπαράγεται από μία διοργάνωση με «επιστημονικό» πρόσημο, που υποστηρίζεται από πολυάριθμους θεσμικούς φορείς και από μια εντυπωσιακή γκάμα επωνύμων που είτε εξαίρουν της χαρές τις γονεϊκότητας είτε προσπαθούν να πείσουν το κοινό για το πόσο εύκολο είναι (από τη δική τους, τουλάχιστον, προνομιακή θέση) να συνδυάσει κανείς την οικογένεια με την επαγγελματική ζωή.
Στη συζήτηση που άνοιξε στα social media, υπήρξαν και άτομα που έσπευσαν να συνδέσουν έναν ή περισσότερους από τους παραπάνω λόγους με την παρουσία της εκκλησίας στο συνέδριο ή της δεξιάς στα πράγματα της χώρας. Και ίσως να έχουν δίκιο. Ως υστερόγραφο, όμως, θα ήθελα να αφήσω αυτό εδώ: δεν θα έπρεπε να έχουν δίκιο. Τα ανθρώπινα δικαιώματα και αξίες όπως η επιστημονική γνώση, η αυτοδιάθεση και η ίση μεταχείριση θα έπρεπε να γίνονται σεβαστά, να προωθούνται και να προστατεύονται σε όλο το πολιτικό φάσμα και σε όλο το φάσμα της πίστης και των θρησκευτικών πεποιθήσεων.
Το ζήτημα δεν είναι να επικρατήσουν τα κόμματα ή οι ομάδες πίστης (ή αθεΐας) που «έχουν δίκιο» για να είμαστε ισότιμες και ασφαλείς. Το ζήτημα είναι να είμαστε ισότιμες και ασφαλείς όποιο κόμμα κι αν βρίσκεται στην κυβέρνηση και όποια θρησκεία κι αν επικρατεί στη χώρα που ζούμε. Το ζήτημα είναι ορισμένα πράγματα να θεωρούνται αυτονόητα και αδιαπραγμάτευτα. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να συζητάμε ανοιχτά γι’ αυτά που μας θυμώνουν ή μας ανησυχούν και να ζητάμε διαρκώς από τα άτομα που βρίσκονται σε θέσεις ευθύνης να λογοδοτούν γι΄αυτά. Γιατί κάποια στιγμή θα πρέπει να συμφωνήσουμε από κοινού στα βασικά, δηλαδή αυτά που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια και τη συμμετοχή όλων.
Κι άλλο ένα υστερόγραφο: όπως πάντα, πιστεύω ότι αυτές οι συζητήσεις δεν πρέπει να μένουν στη δημόσια σφαίρα των social media. Αν θέλετε, διατρέξτε τις σελίδες των ομιλητών, της οργανωτικής επιτροπής, αλλά και των εκπροσώπων από τα ΜΜΕ που υποστηρίζουν το συνέδριο και, αν βρείτε άτομα που τα γνωρίζετε, στείλτε τους ένα μήνυμα. Μπορεί να μην έχουν ολόκληρη την εικόνα της ρητορικής του συνεδρίου. Μπορεί να προβληματιστούν και οι ίδιοι/ες για τη συμμετοχή τους σε αυτό. Ας το δοκιμάσουμε (εγώ το δοκιμάζω ήδη).
UPDATE: Το συνέδριο ακυρώθηκε αφού οι περισσότεροι θεσμικοί φορείς, πολλοί εκπρόσωποι των media και ορισμένοι ομιλητές και ομιλήτριες αποσύρθηκαν. Τα κείμενα της ιστοσελίδας άλλαξαν (εδώ θα βρείτε μερικά από τα προηγούμενα αποσπάσματα, αλλά τα links μπορεί να μη δουλεύουν) και το βίντεο αποσύρθηκε από τα επίσημα κανάλια -όλα σε λιγότερο από 72 ώρες από τη στιγμή που ξεκίνησαν οι αντιδράσεις. Μερικά ακόμα πράγματα που πιστεύω εδώ.
