Από την Popaganda μου ζήτησαν να γράψω λίγες λέξεις για κάτι που βλέπω ότι δεν μπορούν να κάνουν οι γυναίκες σήμερα –και έγραψα αυτό.
Όλα σχεδόν μπορούν να τα κάνουν οι γυναίκες σήμερα. Αρκεί να τα θελήσουν. Εκείνο που έχω κάθημερινά την αίσθηση πως δεν μπορούν ακόμα είναι αυτό: να θελήσουν. Να θελήσουν για τον εαυτό τους πράγματα πέρα από στερεότυπα και προκαταλήψεις. Να κάνουν για τον εαυτό τους όνειρα που ξεφεύγουν από τα όνειρά που “συνήθως” κάνουν οι γυναίκες. Να γίνουν αστροφυσικοί και οικοδόμοι, να φτιάξουν κι άλλα πράγματα εκτός από κοσμήματα, να ταξιδέψουν μόνες και να κάνουν, μακριά από ενοχές, τις επιλογές τους.
Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν εκεί έξω γυναίκες επιτυχημένες, που λειτουργούν ως πρότυπα και για όλες τις υπόλοιπες. Είναι ότι οι γυναίκες αυτές εμφανίζονται σπάνια, κάτι μέρες σαν κι αυτή, ενώ στο σύνολό του ο κόσμος και η κοινωνία μας έχει και προβάλλει και σ’ εμάς μια πολύ περιοριστική εικόνα για το ποιες πρέπει να είναι οι φιλοδοξίες μας: θέσεις, δουλειές και πρωτοβουλίες συγκεκριμένες, προσαρμοσμένες στις –υποτιθέμενες- ανάγκες και δυνατότητές μας, βολικές και ασφαλείς, πάντα.
Κι αν δε βρεθούν, τυχαία, γύρω από ένα κορίτσι, δυο αλλιώτικοι γονείς ή ένας φωτισμένος δάσκαλος ή δύο φευγάτοι, ξεχωριστοί φίλοι –αυτοί που μπορούν να του δώσουν χώρο για να κάνει μεγάλα όνειρα, εξαιρετικά, πέρα από τη συμβατική και σεξιστική συλλογική μας φαντασία- το κορίτσι μεγαλώνει πολύ προτού τολμήσει να σκεφτεί πως ίσως θα μπορούσε να είχε κάνει τα πράγματα και αλλιώς, ότι θα μπορούσε να έχει θελήσει άλλα.
Δεν πειράζει. Τα πράγματα προχωράνε –αργά, αλλά προχωράνε. Αρκεί να έχουμε το νου μας όλοι και όλες εμείς, για να γίνουμε αυτοί οι φωτισμένοι γονείς, δάσκαλοι, φίλοι. Για τα κορίτσια γύρω μας, αλλά πρώτα απ’ όλα για τον εαυτό μας.
Το δεύτερο πράγμα που ήθελα να γράψω ότι, τις μέρες πριν και μετά από την Ημέρα της Γυναίκας δυσκολευόμαστε να είμαστε φεμινίστριες. Όχι χωρίς «αλλά», όχι χωρίς να φοβόμαστε ότι θα θεωρηθούμε πολύ εναλλακτικές, επιθετικές ή γραφικές. Το έγραψε, ευτυχώς, κάποια άλλη αντί για μένα.
[Μια γυναίκα ακόμα δεν μπορεί] να λέει ότι είναι φεμινίστρια και να μην την κοιτάξει ο άλλος στραβά ή στην καλύτερη, να ξεκινήσει έναν διάλογο υποστηρίζοντας λανθασμένα ότι ο φεμινισμός θέλει τις γυναίκες από πάνω και «Γιατί δεν αντιδράτε για τα δικαιώματα των ανδρών που καταπιέζονται;». Ας μην ξεχνούμε ότι εξ ορισμού ο φεμινισμός πρεσβεύει την ισότητα των δύο φύλων και δεν είμαστε αντίπαλοι σε αυτόν τον αγώνα. Ο φεμινισμός δεν είναι η έμφυλη ρήξη, όπως συχνά ακούγεται, αλλά η συσπείρωση των δύο φύλων σε ένα κοινό μέτωπο που στόχο έχει την εξόντωση των ανισοτήτων, που προσβάλλουν κάθε πολίτη ανεξαρτήτως φύλου.
Πλησιάζοντας η Ημέρα της Γυναίκας, μια φίλη δημοσιογράφος μου ζήτησε να της προτείνω γυναίκες κάπως γνωστές και μέινστριμ με κάπως φεμινιστικό προφίλ. Δυσκολεύτηκα πολύ. Είτε γιατί οι αναγνωρίσιμες γυναίκες διστάζουν να μιλήσουν ανοιχτά με φεμινιστικούς όρους, ακόμα και σε καταστάσεις που, κατά τη γνώμη μου, είναι απαραίτητο αυτό. Είτε επειδή όλες μας προτιμάμε ή έχουμε μάθει να αγνοούμε αυτές τις καταστάσεις στην καθημερινότητα.
Προσπερνάμε τα σεξιστικά σχόλια και τις απαράδεκτες συμπεριφορές, αναπαράγουμε σχήματα σκέψης και λόγου που τοποθετούν τις γυναίκες σε εξ ορισμού κατώτερη θέση, θεωρούμε φυσιολογικές και ανώδυνες τις εικόνες ή τις αναπαραστάσεις που μας υποβιβάζουν. Στις συζητήσεις περί ισότητας, μόλις περάσει το πρώτο δεκάλεπτο, νιώθουμε την ανάγκη να πούμε «ναι, ας μην τα ισοπεδώσουμε όλα όμως, οι γυναίκες είμαστε διαφορετικές και το κάθε φύλο έχει το ρόλο του», χωρίς να καθίσουμε να αναρωτηθούμε τι είδους κατασκεύασμα είναι ο ρόλος αυτός. Κι όταν συζητάμε για το φύλο των παιδιών μας, κουνάμε το κεφάλι με νόημα μουρμουρίζοντας πόσο διαφορετικά και ατίθασα είναι τα αγόρια, «από τη φύση τους», και πόσο πιο γλυκά είναι τα κορίτσια, “από τη φύση τους” κι αυτά, χωρίς να σκεφτούμε πώς τα μεγαλώνουμε, πώς τους μιλάμε από τη στιγμή που μαθαίνουμε το φύλο τους και τι περιμένουμε ενδόμυχα εμείς από αυτά και τη συμπεριφορά τους.
Στον υπόλοιπο δυτικό κόσμο τα πράγματα έχουν αρχίσει να γίνονται λίγο διαφορετικά. Κάτι τα νέα φεμινιστικά ΜΜΕ που το ίντερνετ βοήθησε να ανθίσουν, κάτι η αντίσταση απέναντι στον συντηρητισμό της κυβέρνησης Τραμπ σε σχέση με τις γυναίκες (και όχι μόνο), γράφονται και ακούγονται καθημερινά εξαιρετικά πράγματα σε σχέση με το ρόλο και το μέλλον της ισότητας στην εποχή μας.
Όχι ότι κι εκεί έξω δεν υπάρχουν παρανοήσεις σε σχέση με το φεμινισμό –πάντα υπήρχαν. Στην εξαιρετική ταινία 20th Century Women, που βγαίνει σήμερα στις αίθουσες από τη Feelgood με τίτλο Καταπληκτικές Γυναίκες, τη δεκαετία του ’70 ένας ωραίος Σακαραβαίος γίνεται το σύμβολο της αντιπαλότητας ανάμεσα σε Art Fags, «κουλτουριάρηδες» που νοιάζονται για το πώς έρχεται μια γυναίκα σε οργασμό και για τα politics της γυναικείας περιόδου, και σε Black Flags, σκληροπυρηνικούς ρόκερς που περιφρονούν τους Talikng Heads και κλείνουν οτιδήποτε «δύσκολο» έξω από τα τείχη του μέινστριμ coolness.
Όμως δεν είμαστε πια στη δεκαετία του ’70 κι εκεί έξω τα πράγματα μπαίνουν πια σε πιο σωστές διαστάσεις. Την προηγούμενη εβδομάδα, όταν μία μερίδα φεμινιστών κατέκρινε την (πολύ δραστήρια και διαβασμένη σε θέματα ισότητας) ηθοποιό και ακτιβίστρια Έμμα Γουάτσον, για την αποκαλυπτική (και, όπως την έκριναν, αντιφεμινιστική) της φωτογράφηση στο εξώφυλλο του Vanity Fair, η ίδια η Γουάτσον δε δυσκολεύτηκε καθόλου να βάλει τα πράγματα στις σωστές τους διαστάσεις.
Διαβάζοντάς την σκέφτηκα πόσο ωραία θα ήταν να έχουμε τέτοιες, μέινστριμ και λαμπερές και σωστά τοποθετημένες φεμινίστριες κι εδώ. Όχι μόνο για την 8η Μαρτίου, αλλά για κάθε μέρα. Ελπίζω μόνο πως έχουμε αρχίσει να τις φτιάχνουμε ήδη.
