Μια ταινία για την εγκυμοσύνη

Την αίσθησή μου ότι δε μιλάμε αρκετά για την εγκυμοσύνη και τη γονεϊκότητα για το πώς στ’ αλήθεια τη βιώνουμε, άντρες και γυναίκες, απευθείας ή by proxy, την ξέρετε. Μπορεί να συζητάμε πολύ, στα blogs και στους γιατρούς και μεταξύ μας, αλλά νομίζω υπάρχουν πολλά πράγματα που αφήνουμε συνήθως ανέγγιχτα, επειδή δεν είναι πολύ βολικά, ευχάριστα ή «σωστά», αλλά που, γνώμη μου, είναι τελικά από τα πιο σημαντικά.

Γι’ αυτό και όταν έφτασε το μέιλ μου η ενημέρωση για το ανεξάρτητο ντοκιμαντέρ ιταλικής παραγωγής Έγκυος, που αφηγείται την εγκυμοσύνη της Cristina, μιας νέας ιταλίδας ηθοποιού από τη Ρώμη, ζήτησα μια μίνι δημοσιογραφική προβολή. Και την είχα.

Είδα την ταινία με πολύ μεγάλη όρεξη για να δω αν ίσως μέσα από την τέχνη μπορούμε να μιλήσουμε πιο ανοιχτά γι’ αυτά που αλλιώς δε λέμε.

Βλέποντάς την, κράτησα μερικά πλάνα που μου προκάλεσαν εντύπωση, ταύτιση, χαρά που έβλεπα δύσκολες σκέψεις σε εικόνα, και ζήτησα από τη σκνοθέτιδα Νεφέλη Σαρρή να μου εξηγήσει γιατί τα έβαλε εκεί και τι σήμαιναν για εκείνη.

Παρακάτω μπορείτε να διαβάσετε αυτή την ιδιότυπη συνέντευξη και ακόμα πιο κάτω τη δική μου άποψη για την ταινία –και πώς μπορείτε να τη δείτε κι εσείς.

“Η εγκυμοσύνη, μια τόσο έντονη, ψυχικά και σωματικά, εμπειρία, συχνά ξυπνάει στη γυναίκα σωματικές μνήμες, ξεχασμένες, κρυμμένες, Το Έγκυος διαφοροποιείται από την παραδοσιακή προσέγγιση σε θέματα μηρότητας, καθώς και από άλλα ντοκιμαντέρ που προβάλλουν μόνο την κοινωνική, πολιτική ή ιατρική πλευρά της, και προσεγγίζει την εγκυμοσύνη καθαρά συναισθηματικά και βιωματικά, ώστε ο θεατής να μπορεί να φτάσει να συμπάσχει με την Κριστίνα.”

Εγώ δεν έχω κάνει παιδί αλλά με ενδιέφερε πολύ να διερευνήσω το πώς αλλάζει μια γυναίκα μέσα από την εγκυμοσύνη. Λόγω φάσης ζωής, σκεφτόμουν συχνά το θέμα της μητρότητας και με προβλημάτιζε, κι ενώ πολλές από τις κολλητές μου φίλες μου είχαν διηγηθεί πώς το είχαν ζήσει, ήθελα να το προσεγγίσω και μέσα από τη δουλειά μου.

Με την Κριστίνα γνωριστήκαμε και δεθήκαμε φτιάχνοντας την ταινία. Την είχα προειδοποιήσει ότι θα συναντήσουμε καταστάσεις ιδιαίτερες και δύσκολες στη διάρκεια της διαδικασίας, γιατί επρόκειτο για ένα σινεμά πολύ προσωπικό.

“Η πρωταγωνίστρια, μια νέα ιταλίδα ηθοποιός από τη Ρώμη, αποκαλύπτεται στο θεατή σαν να κοιτάζει τον εαυτό της στον καθρέφτη. Γιατί, τελικά, όπως συμβαίνει στη μητρότητα γενικότερα, η Κριστίνα, έχοντας όλα τα φώτα πάνω της, δυσκολεύεται συχνά να βιώσει την εγκυμοσύνη της με το δικό της, μοναδικό τρόπο.”

Στόχος μου ήταν να προσπαθήσω να «μπω» στο μυαλό και στο σώμα μιας εγκύου, γι’ αυτό και η Κριστίνα μου έστελνε τα ημερολόγιά της, γραπτά, αλλά και ένα home video που ξεκίνησε η ίδια να φτιάχνει, σαν οπτικό ημερολόγιο, από τον τρίτο μήνα, και το οποίο ενσωματώθηκε και στην ταινία.

Στη διαδικασία της κινηματογράφησης, ξύπνησαν και δικές της μνήμες, όχι πάντα εύκολες, και προβληματιστήκαμε αρκετά σε σχέση με το πώς θα το χειριστούμε αυτό.

Τα θέματα, οπτικά και αφηγηματικά, προέκυψαν μέσα από ένα μεγάλο όγκο υλικού που βρήκα στα ημερολόγιά της και από τον οποίο επέλεξα αυτά που ένιωθα πιο κοντινά σε μένα.

“‘Storm’. Οι περισσότερες μέλλουσες μητέρες τείνουν να έχουν συγκεκριμένες επιθυμίες και ελπίδες, αλλά πολλές φορές οι προσδοκίες τους δε συνάδουν με την πραγματικότητα. Και πολλές φορές οι ίδιες ντρέπονται να μιλήσουν ανοιχτά για την απογοήτευση που προκύπτει από αυτό.”

Μιλάμε πολύ για τη μητρότητα και την εγκυμοσύνη, όμως ειδικά στις μεσογειακές χώρες μεσογειακές, έχουμε νομίζω την τάση να μη δίνουμε χώρο στην έγκυο και στις πραγματικές της επιθυμίες.

Νομίζω πως η εγκυμοσύνη δεν είναι κάτι που «έχουμε» όλες από την αρχή. Το ψάχνουμε πολύ μέσα σ’ αυτούς τους 9 μήνες και οι περισσότερες το βρίσκουμε κιόλας –γι’ αυτό και το τέλος της ταινίας είναι έτσι αισιόδοξο. Ναι, προκύπτουν πάντα αναμνήσεις και προβληματισμοί από το παρελθόν, αλλά τελικά επιλέγεις να μείνεις στο παρόν, γιατί αυτό είναι που μετράει.

“Στους 9 μήνες που θα ακολουθήσουν, η Κριστίνα συνειδητοποιεί ότι, είτε το θέλει είτε όχι, πρέπει να αφήσει πίσω της το παρελθόν για να γίνει μητέρα. Μπαίνει σε ένα ταξίδι αναζήτησης όπου συνεχώς χάνει και βρίσκει τον εαυτό της. Κι ενώ για πολλούς η εγκυμοσύνη και η γέννα είναι απλά μια φυσική διαδικασία, για τις νέες μητέρες είναι αναμφίβολα και μια τεράστια αλλαγή, κάτι εντελώς προσωπικό και όχι πάντα προφανές.”

Τα τελευταία χρόνια ζω και δουλεύω μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, όμως τώρα βρίσκομαι σε μια φάση της ζωής μου που θέλω να είμαι εδώ και να μην παρακολουθώ τα γενονότα από μακρυά. Δεν ξέρω πόσο θα κρατήσει, αλλά ελπίζω οι συνθήκες να μου επιτρέψουν να μείνω. Όσον αφορά τον κινηματογραφικό χώρο (ντοκιμαντέρ, μυθοπλασία) συμβαίνουν πολλά κι ενδιαφέροντα πράγματα στην Ελλάδα. Εγώ είμαι κάπως καινούρια ακόμη εδώ αλλά παρατηρώ ότι υπάρχει και μια αλληλεγγύη, αλληλοβοήθεια μεταξύ των δημιουργών και γενικά των ανθρώπων που δουλεύουν στον χώρο.

Αυτή την περίοδο δουλεύω πάνω σε μια ταινία μυθοπλασίας μεγάλου μήκους με θέμα την υιοθεσία (θα λέγεται Δύο μητέρες, και θα είναι μια συμπαραγωγή Ελλάδας-Ιταλίας), καθώς σε ένα ντοκιμαντέρ για το Still Life του Δημήτρη Παπαϊωάννου.

Πώς μου φάνηκε εμένα το ντοκιμαντέρ

Ήταν μια πολύ ωραία αλλαγή να βλέπεις σκηνές και να ακούς λόγια που δεν αντιστοιχούν σε μια ιλουστρασιόν ή επιστημονικοποιημένη εκδοχή της εγκυμοσύνης, αλλά σε μια ρεαλιστική (ίσως και λίγο ιταλική νεορεαλιστική) εκδοχή της. Χαμογελούσα κάθε φορά που έβλεπα μια δική μου σκέψη να βγαίνει από το στόμα και το σώμα μιας γυναίκας που τολμούσε να κάνει εικόνα μια τόσο προσωπική εμπειρία (εγώ έφτασα μόνο μέχρι να τη γράψω, και δεν ήταν εύκολο ούτε αυτό) και οι προσδοκίες μου εκτινάχθηκαν κατακόρυφα από την αρχή κιόλας της ταινίας, όταν η Κριστίν, με την καθοδήγηση της Νεφέλης, αγγίζει ένα θέμα που είναι, νομίζω, ένα από τα κεντρικά και πιο ταμπού θέματα όλης αυτής της κουβέντας: το πώς βιώνει την εγκυμοσύνη της μια γυναίκα που έχει πέσει θύμα σεξουαλικής παραβίασης σε κάποια προηγούμενη φάση της ζωής της. Κι εκεί, η Έγκυος με άφησε λίγο ξεκρέμαστη, με την έννοια ότι δε θέλησε να προχωρήσει τελικά σε μια τέτοια εξερεύνηση, αλλά έμεινε μόνο στην αναφορά της. Εκεί, δηλαδή, που εγώ (και άλλες, υποθέτω γυναίκες που έχουν ήδη προχωρήσει λίγο η πολύ κάτω από την επιφάνεια του θέματος) θα ήθελαν μία ταινία γι’ αυτό το «απαγορευμένο» κεφάλαιο, με όλες του τις προεκτάσεις, η Έγκυος παίρνει (συνειδητά) ένα δρόμο πιο γενικό και ασφαλή, προτιμώντας να προσεγγίσει το θέμα από αρκετές συναισθηματικές πλευρές του χωρίς να ξεψαχνίσει σε βάθος καμία από αυτές.

Αλλιώς: ως ταινία, κάνει ένα σημαντικό βήμα προς την ειλικρίνεια. Και, ελπίζω, ανοίγει το δρόμο για να κάνουν άλλοι ακόμα πιο πολλά. Τα χρειαζόμαστε όλοι.

Την ταινία “Έγκυος” έχει σκηνοθετήσει η Νεφέλη Σαρρή. Πρόκεται για μια ιταλική παραγωγή με την υποστήριξη της Danzarte. Έκανε πρεμιέρα στη Φλωρεντία, συμμετείχε στην Αγορά του περσινού Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και μέσα στον χειμώνα θα προβληθεί στην Βαρσοβία και στο Βερολίνο.

Στην Αθήνα θα προβληθεί στα πλαίσια του Φεστιβάλ Ψηφιακού Κινηματογράφου που θα πραγματοποιηθεί από τις 17 έως τις 23 Δεκεμβρίου στους ιστορικούς κινηματογράφους «Αλκυονίδα» και «Στούντιο».

Για λεπτομέρειες και επόμενες προβολές, μπορείτε να ενημερώνεστε εδώ.