Σας ικετεύω: μην ξεγελαστείτε από τον ορισμό που δίνει η κοινωνία μας στην επιτυχία. Γιατί δε λειτουργεί για κανέναν. Ούτε για τις γυναίκες, ούτε για τους άντρες, ούτε για τις πολικές αρκούδες, ούτε για τα τζιτζίκια που απ’ ότι φαίνεται ετοιμάζονται να ξεχυθούν και να μας κατακλύσουν. Λειτουργεί μόνο για εκείνους που φτιάχνουν αγχολυτικά […].
Αλλάξτε τον, φτάνοντας ως τη ρίζα του προβλήματος, επαναπροσδιορίζοντας τις αξίες μας και το τι θεωρούμε ως επιτυχία.
Και θυμηθείτε ότι κατά τη διάρκεια της πορείας σας θα συναντήσετε πολλά σήματα που θα σας κατευθύνουν προς το να βγάλετε χρήματα και να ανεβείτε στην ιεραρχία, όμως δε θα συναντήσετε κανένα που να σας θυμίζει […] να φροντίζετε τον εαυτό σας, να επικοινωνείτε με τους ανθρώπους γύρω σας, να σταματάτε για να νιώθετε ευγνωμοσύνη και δέος και να συνδέεστε με το σημείο εκείνο απ’ όπου όλα είναι δυνατά. «Δώστε μου ένα μέρος να σταθώ» είπε ο Αρχιμήδης «και θα κινήσω τον κόσμο».
Διάβασα αυτή την ομιλία της Arianna Huffington στα μέσα του 2013, λίγες μέρες πριν κλείσει ο μεγαλύτερος επαγγελματικός κύκλος της ζωής μου ως εκείνη τη στιγμή.
Το διάβασα και το ξαναδιάβασα –ήταν αυτό που σκεφτόμουν κι αυτό που χρειαζόμουν ν’ ακουσω ότι σκεφτόταν και κάποιος άλλος μαζί μου- και, ένα χρόνο αργότερα, μου φάνηκε το πιο φυσικό πράγμα του κόσμου να πιάνω στα χέρια μου το Thrive, το βιβλίο που προέκυψε από την ομιλία εκείνη (στα ελληνικά κυκλοφορεί με τίτλο Δες τη ζωή αλλιώς από τις εκδόσεις Ωκεανίδα).
Το διάβασα με την ασυνείδητη πεποίθηση ότι το σκεπτικό και οι συμβουλές του αναφέρονται σε ανθρώπους και σε εργασιακά συστήματα που δεν έχουν πλέον μεγάλη σχέση με το δικό μας: θέλω να πω, αν αυτό ήταν ένα βιβλίο για overachieving στελέχη και επιχειρηματίες, πόσοι άνθρωποι θα ένιωθαν ότι τους αφορά στην Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων και των 26,6% ανέργων;
Το Δες τη ζωή αλλιώς, όμως, δεν είναι ένα τέτοιο βιβλίο. Γιατί, αν διαβάσεις πίσω από την εικόνα του επιτυχημένου καριερίστα που η Huffington χρησιμοποιεί ως όχημα για να απευθυνθεί στον αμερικανό αναγνώστη, θα δεις το μοτίβο της ανούσιας εξάντλησης και της μάταιης προσκόλλησης στους τύπους των επιχειρήσεων να επαναλαμβάνεται ατόφιο όπου υπάρχουν εργαζόμενοι, ακόμα κι αν πληρώνονται με μισθό που δεν τους φτάνει ούτε για το νοίκι.
Σκέφτομαι υπαλλήλους που δουλεύουν καθημερινά 12ωρα, όχι για να δικαιολογήσουν κάποια υψηλή θέση, αλλά για να μην απολυθούν.
Σκέφτομαι ανθρώπους που, μετά από ένα μεγάλο διάστημα ανεργίας, δέχονται να κάνουν δουλειά που αντιστοιχεί σε δύο και σε τρεις θέσεις επειδή είναι πια πεπεισμένοι ότι διαφορετικά δε θα μπορέσουν να επιβιώσουν.
Σκέφτομαι γονείς μικρών παιδιών που περνάνε χρόνια εγκλωβισμένοι σε δουλειές που τους εξουθενώνουν, σωματικά και ψυχολογικά, επειδή η εμπειρία η δική τους και του περίγυρου τούς επιβεβαιώνει κάθε μέρα ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να γίνουν τα πράγματα.
Δεν υπάρχει;
Δεν υπάρχει;
Δεν υπάρχει;
Αν δεν υπάρχει, κάτι πηγαίνει πολύ στραβά. Πιο στραβά απ’ όσο έχουμε τολμήσει να φανταστούμε ως τώρα.
Αλλά πιστεύω πως υπάρχει.
Όχι επειδή το λέει η Arianna –αν και, φυσικά, είναι σπουδαίο να μιλάει για μια τέτοια αλλαγή, τέτοιου επιπέδου, μια γυναίκα τόσο φιλόδοξη, καταξιωμένη και έμπειρη. Αν έχει αποφασίσει να αφιερώσει την υπόλοιπη ζωή της στην προώθηση ενός εναλλακτικού μοντέλου επιτυχίας εκείνη, στη θέση της οποίας όλες και όλοι οι υπόλοιποι θα μιλούσαν για τις θυσίες που απαιτεί η επιτυχία, αυτό σημαίνει πολλά.
Όμως πιστεύω πως υπάρχει και επειδή τον βλέπω και τον ακούω να αναδύεται δειλά.
Μαθαίνω για εταιρείες με λάμψη και κύρος, που δυσκολεύονται να βρουν προσωπικό, επειδή είναι πλέον γνωστό στην αγορά ότι κανείς δεν αντέχει πάνω από ένα εξάμηνο με τους ρυθμούς που επιβάλλουν.
Μαθαίνω για ανθρώπους που επιλέγουν να αφιερώσουν την ενέργεια και το χρόνο και τους όποιους συμβιβασμούς τους σε ένα στόχο που έχει κάποια σύνδεση και με τα ιδανικά τους, αντί να διαιωνίζουν μηχανικά εργασιακές σχέσεις που τους κάνουν να νιώθουν άδειοι, έστω κι αν δεν είναι σίγουροι γιατί.
Μαθαίνω για downshifting που αποφασίζεται συνειδητά, όχι επειδή εκείνος που το επιλέγει έχει παραιτηθεί από τα όνειρα και τις φιλοδοξίες του, αλλά επειδή το ένστικτό του λέει ότι υπάρχει και άλλος τρόπος να τα πραγματοποιήσει –ένας τρόπος που δεν περιλαμβάνει την αίσθηση των μικρών καθημερινών θανάτων.
Στο εξωτερικό, πολλοί (και η Huffington) μιλάνε για μια μετάβαση από ένα ανδρικό μοντέλο παραγωγικότητας σε ένα θηλυκό μοντέλο, που εστιάζει περισσότερο στη δημιουργικότητα, τη διαφορετικότητα και τις σχέσεις κάθε είδους και γι’ αυτό το λόγο αποδεικνύεται πιο βιώσιμο και αποτελεσματικό.
Ίσως και να είναι έτσι.
Είναι λογικό οι γυναίκες να είναι εκείνες που πρωτοστατούν και θα πρωτοστατήσουν στην αλλαγή των μοτίβων που οδηγούν κατευθείαν στο burnout, γιατί εκείνες είναι, καλώς ή κακώς, εκείνες που καλούνται να συνδυάσουν περισσότερες ετερόκλητες ανάγκες και υποχρεώσεις στο ίδιο πεπερασμένο 24ωρο.
Όμως δε χρειάζεται να είσαι γυναίκα για να αποφασίσεις ότι θέλεις κάθε στιγμή να χαίρεσαι που βρίσκεσαι εκεί που βρίσκεσαι, να μη σιχτιρίζεις που κάνεις αυτό που κάνεις.
Δε χρειάζεται να έχεις οικογένεια με παιδιά για να θέλεις (και να χρειάζεται) να φεύγεις από το γραφείο όσο ακόμα βλέπεις να ξεκλειδώσεις την πόρτα του αυτοκινήτου. Όλοι έχουμε γονείς να φροντίσουμε, μυθιστορήματα να γράψουμε, μαραθωνίους να τρέξουμε, βιβλία να διαβάσουμε, φίλους να γνωρίσουμε, πάθη που έχουν μείνει στην άκρη περιμένοντας (κι αυτά) να βρούμε το χρόνο, ωραία εθελοντικά πράγματα να στηρίξουμε.
Και όλα αυτά είναι η ζωή, όχι επειδή αποτελούν κομμάτια μίας ακόμα to-do list ή επειδή τσοντάρουν στο βασικό μισθό μας (πριν από χρόνια κάποια θα έγραφε εδώ «ή επειδή προσθέτουν μηδενικά στο λογαριασμό μας», αλλά ας αποδεχτούμε ότι αυτή είναι πλέον μια φράση εποχή, σαν βιβλία του Γιάννη Μαρή), αλλά επειδή μας κάνουν ανθρώπους –συχνά, μάλιστα, καλύτερους ανθρώπους.
Κι επειδή η ζωή είναι αγρίως απίθανη, ενάμισι χρόνο μετά από τη μέρα που διάβασα εκείνη την ομιλία, θα παρουσιάσω το Δες τη ζωή αλλιώς (αλλά και την ίδια την Arianna Huffington) στην Αθήνα. Στο HUB Events, στα Πετράλωνα, την Παρασκευή 21/11, στις 19.00. Ελάτε να ακούσετε και αν έχετε κάποια ερώτηση που θα θέλατε να της κάνω, εκτός από τις δικές μου, γράψτε την στα σχόλια.
