Πριν λίγο καιρό, η εκδότριά μου, η Έλενα Πατάκη, μου έστειλε ένα μικρό ερωτηματολόγιο, με αφορμή μία πρόσκληση που της έγινε να μιλήσει σε μια ομάδα φοιτητών για τα εκδοτικά πράγματα. Η Έλενα σκέφτηκε πως θα είχε ενδιαφέρον να τους μεταφέρει κάποιες απόψεις συγγραφέων σχετικά με τη διαδικασία της συγγραφής κι εγώ σκέφτηκα “μα τι λέει, ποια συγγραφέας;”. Αλλά απάντησα βέβαια στις ερωτήσεις και τις μοιράζομαι τώρα εδώ, κυρίως επειδή ήταν η τέλεια ευκαιρία να αναβάλω για λίγο (ακόμα) το γράψιμο.
1) Γιατί γράφεις;
Νομίζω πως γράφω εξαιτίας ενός συνδυασμού αλτρουισμού και ματαιοδοξίας. Περισσότερο (πολύ περισσότερο) από το να λέω ιστορίες, είναι σημαντικό για μένα να μεταφέρω μηνύματα, κι έτσι φτιάχνω τις ιστορίες για να το καταφέρω. Αυτό μάλλον είναι το κομμάτι του αλτρουισμού. Να μοιραστώ πράγματα που έχω μάθει, με την ελπίδα να φανούν χρήσιμα και σε άλλους. Από την άλλη, δεν ξέρω αν θα είχα την αυτοπειθαρχία και την εσωτερική δύναμη να αντιμετωπίσω αυτή την τεράστια πρόκληση που είναι για μένα η συγγραφή, αν δε με έτρεφε με κάποιο τρόπο η συγκίνηση και ο ενθουσιασμός του “βγάζω εκεί έξω κάτι που έφτιαξα και βλέπω ότι σε κάποιους αρέσει αρκετά ώστε να το υποστηρίξουν”. Επίσης γράφω γιατί δεν είμαι καλή ούτε στο σχέδιο ούτε στις πολλές συζητήσεις, οπότε έπρεπε να βρω έναν τρόπο να μαζεύομαι το βράδυ στη γωνιά μου και να κάνω ότι δουλεύω.
2) Για ποιον γράφεις;
Για όποιον υπάρχει περίπτωση να ανακαλύψει κάτι δικό του σ’ αυτά που γράφω. Βέβαια τις περισσότερες φορές, όταν γράφω, πιστεύω ότι κανείς δε θ’ ανακαλύψει τίποτα δικό του σ’ αυτό το χάος. Αλλά πάντα κρατάω μια ελπίδα ότι κάποιος που έχει βασανιστεί πολύ από κάτι, μπορεί σε κάποια ιστορία μου να ανακαλύψει ότι δεν είναι μόνος. Πέρα από αυτό, θεωρώ πολύ πιθανό, σε ένα επίπεδο που δε μου είναι ακόμα προφανές, να γράφω για την κόρη μου. Στο κάτω κάτω, η εγκυμοσύνη και η μητρότητα μου έδωσαν το κίνητρο και την εξωστρέφεια και το θάρρος να στρωθώ και πραγματικά να γράψω.
3) Υπάρχει μία άποψη που ακούγεται συχνά ότι κάθε συγγραφέας γράφει διαρκώς το ίδιο βιβλίο. Πώς τη σχολιάζεις;
Δεν έχω γράψει ακόμα αρκετά βιβλία ώστε να ξέρω με σιγουριά, αλλά το ένστικτό μου λέει ότι η εμπειρία θα επιβεβαιώσει την άποψη. Νομίζω πως για να φτάσει κανείς να γράψει, συστηματικά και με διάρκεια, κατά κανόνα έχει ξεκινήσει από ένα βαθύ δικό του τραύμα ή, αν αυτό ακούγεται βαρύ, από έναν προβληματισμό που μπορεί να φαίνεται απ’ έξω σαν πολλοί διαφορετικοί προβληματισμοί αλλά συνήθως αποτελεί ένα βασικό κόμπο. Και εικάζω ότι οι περισσότεροι συγγραφείς, με κάθε γραπτό τους, προσπαθούν να λύσουν ένα ακόμα τμήμα αυτού του κόμπου, οπότε το σκοινί, με έναν τρόπο, διατρέχει όλα τους τα βιβλία και τα συνδέει -ίσως- σε ένα.
4) Πότε κατάλαβες ότι θα γίνεις συγγραφέας (αν το έχεις αποφασίσει);
Έγραψα το πρώτο μου βιβλίο πριν από τέσσερα χρόνια, όταν έμεινα έγκυος στην κόρη μου. Ως τότε δεν πίστευα ποτέ ότι θα κάνω κάτι τέτοιο, γι’ αυτό μάλλον και το έκανα κρυφά από τον εαυτό μου, έτσι ώστε να μου φανεί ότι συνέβη κατά λάθος: το έγραψα κεφάλαιο-κεφάλαιο, ως προσωπικό μου μπλογκ, κι έτσι ποτέ δεν τρομοκρατήθηκα από τη σκέψη ότι «έχω ξεκινήσει να γράφω ένα βιβλίο».
Όταν, το «λάθος» έγινε πραγματικότητα και το βιβλίο κυκλοφόρησε και το έπιασα στα χέρια μου και είδα ότι ο κόσμος το διάβαζε και μου έλεγε καλά λόγια γι’ αυτό, τότε και μόνο τότε άρχισα να σκέφτομαι ότι ίσως, αφού συνέβη μία φορά, να μπορώ να το κάνω να συμβεί και δεύτερη. Φανερά αυτή τη φορά. Και η σκέψη που ακολούθησε αμέσως ήταν πως, αν επρόκειτο να γράψω και ένα δεύτερο βιβλίο, αυτό θα ήθελα να έχει σχέση με την ανορεξία, με τη δική μου περιπέτεια, που ήθελα να τη βγάλω εκεί έξω για να τη χρησιμοποιήσει ο καθένας όπως έχει ανάγκη.
Οπότε, δεν είναι ότι έχω πάρει την απόφαση να γίνω συγγραφέας. Είναι απλώς ότι σιγά σιγά έχω αρχίσει να χτίζω την αυτοπεποίθηση ότι αν θέλω να πω κάτι, που πιστεύω ότι θέλουν ν’ ακούσουν κι άλλοι, μπορώ να το πω με ένα βιβλίο. Κι αυτό για μένα σημαίνει μάλλον πως για όσο καιρό μου έρχονται πράγματα να πω, θα γράφω, και γι’ αυτό το διάστημα θα είμαι συγγραφέας. Μένει να διαλευκάνω (για προσωπική κυρίως χρήση) ποια είναι η σχέση της συγγραφικής ιδιότητας με τις πιο δομημένες και προσοδοφόρες επαγγελματικές ασχολίες του καθενός, ποια πρέπει να είναι, και αν κάποιος που αφιερώνεται στη συγγραφή, με όποιο κόστος, είναι περισσότερο συγγραφέας από κάποιον που το πρωί δουλεύει σε υπουργείο.
5) Ποιοι συγγραφείς ή ποια έργα θεωρείς πως σε έχουν επηρεάσει;
Μ΄ έχουν επηρεάσει και συνεχίζουν να με επηρεάζουν οι συγγραφείς που γράφουν μεγάλες και λεπτομερείς ιστορίες οικογένειων, με τρόπο που δείχνει ότι καταλαβαίνουν πως καθένας μέσα σ΄ αυτά τα έπη έχει την αλήθεια του. Ο ρεαλισμός με συγκινεί πάντα περισσότερο από το σουρεαλισμό και μπορώ πια με βεβαιότητα να πω ότι οι συγγραφείς που διάβασα ανάμεσα στα 8 και τα 18 χρόνια μου, μου έσωσαν τη ζωή.
